| Της Ιωαννας Φωτιαδη |
| Mε καλά νέα για τις μέλισσες και τη μακροημέρευσή τους άρχισε η άνοιξη. Η Κομισιόν πρότεινε την προσωρινή απαγόρευση τριών φυτοφαρμάκων που έχουν ενοχοποιηθεί για τη μείωση του πληθυσμού τους. Παρότι η πρόταση δεν απέσπασε την ειδική πλειοψηφία από το Συμβούλιο των Υπουργών, προβλέπεται να επιβληθεί η απαγόρευση από τον Δεκέμβριο του 2013 προς ικανοποίηση των απανταχού μελισσοκόμων. Πρόκειται για τρία νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα, με τις δραστικές ουσίες imidacloprid, clothianidin και thiamethoxam. «Τα εν λόγω εντομοκτόνα, τα οποία έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματικά, δρουν διασυστημικά», εξηγεί στην «Κ» ο δρ Νικόλαος Εμμανουήλ, διευθυντής του Εργαστηρίου Ζωολογίας και Εντομολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου. «Ο αγρότης, δηλαδή, ψεκάζει μόνο το φύλλο, η χημική ουσία όμως διαχέεται σε όλο το φυτό». Το φάρμακο προορίζεται για καλλιέργειες όπως το βαμβάκι, ο αραβόσιτος, τα οπωροφόρα δένδρα και τα καλλωπιστικά, μη εδώδιμα, φυτά κήπου, όπως ο φοίνικας και το γκαζόν. Κατά τη διαδικασία αδειοδότησης της χρήσης τέτοιων φαρμάκων, ελέγχεται, πέραν της αποτελεσματικότητας εναντίον των εντόμων, η υπολειμματικότητά τους στο περιβάλλον και στα τρόφιμα, αλλά και οι εν γένει επιπτώσεις στα ωφέλιμα, όπως οι μέλισσες. Ο Ελληνας επιστήμονας επικροτεί την απαγόρευση «όχι επειδή τα σκευάσματα είναι ιδιαίτερα τοξικά, αλλά επειδή έως σήμερα η χρήση τους δεν γίνεται σύμφωνα με τις οδηγίες στην ενδεδειγμένη ποσότητα και την κατάλληλη εποχή, με συνέπεια να καθίστανται επικίνδυνα». Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι φοίνικες, μελισσοκομικό φυτό. «Ο ψεκασμός πρέπει κανονικά να γίνεται δύο φορές τον χρόνο, παρουσία γεωπόνου, και τα άνθη του να κόβονται για να προστατευτούν οι μέλισσες». Τρεις ρήτρες που δεν τηρούνται σχεδόν ποτέ... «Η κατάργηση των νεονικοτινοειδών αποτελεί πάγιο αίτημά μας τα τελευταία πέντε χρόνια», δηλώνει στην «Κ» ο κ. Βασίλειος Ντούρας, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδας και ταμίας των Επαγγελματιών Μελισσοκόμων Ευρώπης· «η εν λόγω απόφαση είναι το πρώτο βήμα, ώστε στο μέλλον να ισχύσει μια γενική απαγόρευση των νεονικοτινοειδών». Οπως επισημαίνει, «ένα γραμμάριο imidacloprid έχει τόση τοξική δράση όση επτά κιλά DTT, οι χημικές ουσίες δεν διασπώνται για 3-19 χρόνια ρυπαίνοντας το έδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα». Η μέλισσα λαμβάνει νέκταρ από λουλούδι που έχει ψεκαστεί και «είτε επηρεάζεται το νευρικό της σύστημα και χάνεται είτε δεν αναπτύσσονται φυσιολογικά οι υποφαραγγικοί αδένες της». Κατά τον Ελληνα μελισσοκόμο, η μείωση των μελισσών κατά 30% μέχρι 40% «δεν είναι καταγεγραμμένη επιστημονικά, αλλά διαπιστωμένη εμπειρικά. Πριν από δέκα χρόνια, στα μέσα Μαΐου, δεν είχαμε κυψέλη με πληθυσμό μικρότερο των 50.000 μελισσών, ενώ σήμερα δεν ξεπερνούν τις 40.000». Σχετική επιστημονική έρευνα της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) επιβεβαιώνει τις υποψίες για τα φυτοφάρμακα, ωστόσο οι κατασκευάστριες εταιρείες και άλλοι επιστήμονες αντιτίθενται στον παραπάνω ισχυρισμό. «Η ανταγωνιστικότητα της γεωργίας στηρίζεται στα καθαρά οικοσυστήματα», επισημαίνει η κ. Θεοδότα Νάντσου, υπεύθυνη πολιτικής της WWF Eλλάς, που δεν έκρυψε τη δυσαρέσκειά της για τη στάση του Ελληνα υπουργού, ο οποίος στην πρώτη ψηφοφορία καταψήφισε την πρόταση και στη δεύτερη απείχε. «Πλήθος παραγόντων» Ο δρ Εμμανουήλ σημειώνει, από την πλευρά του, ότι «το σύνδρομο κατάρρευσης μελισσών παρατηρείται και μάλιστα σε έξαρση στις ΗΠΑ, όχι όμως στην Ευρώπη». «Εν προκειμένω, οι μέλισσες φεύγουν από το μελίσσι, χάνονται και δεν επιστρέφουν», διευκρινίζει. «Το φαινόμενο οφείλεται μάλλον σε πλήθος παραγόντων, όπως κάποιος νέος ιός ή πρωτόζωο, τα φυτοφάρμακα, αλλά και στην καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων φυτών». Κατά τον δρα Εμμανουήλ, τα γενετικώς τροποποιημένα φυτά προκαλούν μη αναστρέψιμη βλάβη στις μέλισσες και αποτελούν τον υπ’ αριθμόν ένα ένοχο για τη μάστιγα στις ΗΠΑ. «Στην Ελλάδα καταγράφονται σημαντικές απώλειες στα μελισσοσμήνη, ιδιαίτερα στην Αττική εξαιτίας των φοινίκων και στη Θεσσαλία εξαιτίας του βαμβακιού». http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathglobal_1_11/05/2013_498257 |
