Στις 12 Ιουνίου, στις Βρυξέλλες, 26 από τους 28 Ευρωπαίους υπουργούς Περιβάλλοντος, έπειτα από πρόταση του δικού μας υπουργού Γιάννη Μανιάτη (η Ελλάδα έχει την προεδρία της Ε.Ε. το πρώτο εξάμηνο του 2014) επικύρωσαν την “Οδηγία 2001/18/ΕΚ” σύμφωνα με την οποία θα μπορεί (αλλά και δεν θα μπορεί!) να απαγορεύει την καλλιέργεια μεταλλαγμένων ένα κράτος-μέλος της Ε.Ε. που δεν θέλει μεταλλαγμένα στην επικράτειά του. Σχήμα οξύμωρο; Κι όμως, πραγματικότητα. Η πρώτη μεγάλη ρωγμή στην κερκόπορτα της Ε.Ε. απέναντι στα μεταλλαγμένα μόλις έκανε την εμφάνισή της.
Τα γεγονότα
Υπουργός Μεταλλαγμένων ο Μανιάτης!: έτσι τον αποκάλεσε πρόσφατα η ΜΚΟ Greenpeace αλλά και μερίδα του τύπου, μιας και θεωρείται ότι η πρόταση που κυκλοφόρησε ο Έλληνας Υπουργός Περιβάλλοντος σχετικά με τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό για το κρίσιμο θέμα των εθνικών απαγορεύσεων καλλιέργειας μεταλλαγμένων σε ευρωπαϊκό έδαφος ανοίγει ολοφάνερα την πόρτα στα μεταλλαγμένα (η πρόταση συζητήθηκε πρώτη φορά τη Δευτέρα 3 Μαρτίου στο Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος).
Το ενδιαφέρον είναι ότι η πρόταση παρουσιάστηκε από τον κ. Μανιάτη ως: «ο νόμος που κλείνει την πόρτα στα μεταλλαγμένα», ενώ η αλήθεια είναι ότι η πρόταση …αφήνει ορθάνοιχτα όλα τα νομοθετικά “παράθυρα” για να εισβάλουν άνετα και γρήγορα στα ευρωπαϊκά εδάφη η Monsanto, η Bayer, η Syngenta και η DuPont, οι παγκόσμιοι δηλαδή γίγαντες των μεταλλαγμένων.
Αμέσως μετά την ανακοίνωση αυτής της απόφασης, η Greenpeace, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης κάλεσαν τον Γιάννη Μανιάτη να αποσύρει την πρόταση αμέσως και να αξιοποιήσει τη δυναμική που επικρατεί αυτή τη στιγμή στην Ευρωπαϊκή Ένωση για να θέσει πραγματικό εμπόδιο (αντί να τις διευκολύνει) στις εταιρείες αγροβιοτεχνολογίας που θέλουν να εισβάλουν στην Ευρώπη.
Στην πραγματικότητα, η συγκεκριμένη πρόταση του Μανιάτη όχι μόνο δεν ενισχύει τα κράτη-μέλη που θέλουν να απαγορεύσουν την απελευθέρωση μεταλλαγμένων στο περιβάλλον, αλλά εξυπηρετεί τις εταιρείες που τα προωθούν, αφού το κείμενο που κυκλοφόρησε προβλέπει ότι για να προχωρήσει κάποιο κράτος-μέλος σε απαγόρευση καλλιέργειας μεταλλαγμένου οργανισμού, ουσιαστικά πρέπει να πάρει έγκριση/σύμφωνη γνώμη από την εταιρεία βιοτεχνολογίας που προωθεί τον μεταλλαγμένο οργανισμό.
Σε περίπτωση που η εταιρεία βιοτεχνολογίας δεν εγκρίνει/συμφωνεί, τότε το συγκεκριμένο κράτος οφείλει να ξεκινήσει μια διαδικασία εθνικής ή τοπικής απαγόρευσης, η οποία ουσιαστικά είναι αδιέξοδη.
Με δύο λόγια: οι μεγάλες εταιρείες παραγωγής μεταλλαγμένης σόγιας αποκτούν νομικό δικαίωμα να «συναποφασίζουν» πού και αν θα καλλιεργηθούν τα μεταλλαγμένα τους στην Ευρώπη.
Συγκεκριμένα: οποιαδήποτε απόπειρα απαγόρευσης θα μπορεί να γίνει «υπό την προϋπόθεση ότι (τα περιοριστικά ή απαγορευτικά μέτρα) δεν αντικρούουν την αξιολόγηση περιβαλλοντικών κινδύνων και κινδύνων υγείας, που έχει πραγματοποιήσει η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA).
Σε αυτό το σημείο βέβαια πρέπει να σημειώσουμε ότι μέχρι σήμερα η EFSA δεν έχει γνωμοδοτήσει ποτέ αρνητικά για κάποιο μεταλλαγμένο οργανισμό.
Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι η προσπάθεια εθνικής απαγόρευσης μεταλλαγμένων, πρακτικά, θα είναι από δύσκολη έως αδύνατη.
Στην πραγματικότητα αυτό που μας λείπει σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι ένας αυστηρός κανονισμός που πραγματικά θα προστατεύει τις χώρες από την καλλιέργεια μεταλλαγμένων. Οι οποίες χώρες στην πλειοψηφία τους δεν θέλουν να καλλιεργούν μεταλλαγμένα (αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη καλλιεργείται μόνο το μεταλλαγμένο καλαμπόκι MON810).
Ο εν λόγω νόμος λοιπόν δίνει περισσότερη δύναμη και δικαιώματα στις πολυεθνικές των μεταλλαγμένων από ό,τι στα κράτη-μέλη. Επιπλέον, δίνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ρόλο «διαιτητή» ανάμεσα στο κράτος-μέλος που δεν θέλει να καλλιεργήσει μεταλλαγμένα και στη Monsanto π.χ που θέλει να τα πουλήσει. Όπως όμως είπαμε, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι εκείνη που πιέζει, όσο κανένας άλλος, εδώ και χρόνια για την είσοδο των μεταλλαγμένων στην Ευρώπη. Όπως το θέτει κι η Greenpeace: βάλαμε το λύκο να φυλάει τα πρόβατα…
Η καλλιέργεια των μεταλλαγμένων είναι ανήθικη
»Η Ε.Ε. δεν έχει νομοθετικό πλαίσιο που να βοηθάει τα κράτη-μέλη που δεν θέλουν τα μεταλλαγμένα. Στην ουσία αυτό που πρότεινε ο Μανιάτης αφήνει το περιθώριο άποψης στις εταιρείες μεταλλαγμένων» λέει στη Natura.nrg η Έλενα Δαμάλη, υπεύθυνη της εκστρατείας ενάντια στα μεταλλαγμένα της Greenpeace Ελλάδας.» Με δύο λόγια, αν εγκριθεί για καλλιέργεια ένα μεταλλαγμένο φυτό, τα κράτη μέλη που δεν θα θέλουν να το καλλιεργήσουν, θα πρέπει να κάνουν μια ολόκληρη διαδικασία απαγόρευσης, έτσι ώστε να μην μπει το μεταλλαγμένο στη χώρα τους. Να πούμε βέβαια ότι και πριν την πρόταση Μανιάτη δεν υπήρχαν ξεκάθαρες απαγορεύσεις αλλά μια νομοθετική οδηγία γεμάτη κενά. Η διαδικασία εγκρίσεων και αδειοδότησης πάνω στα μεταλλαγμένα… έμπαζε ούτως ή άλλως από παντού. Πρόκειται για μια κακή κατάσταση που έγινε ακόμα χειρότερη. Παρ” όλα αυτά, το γεγονός ότι τα περισσότερα κράτη-μέλη υιοθέτησαν την πρόταση δεν φανερώνει τίποτα περισσότερο από την αγωνία τους για την αντιδημοκρατική και ανεπαρκή ισχύουσα διαδικασία εγκρίσεων και την επιθυμία τους για ευρωπαϊκή νομοθεσία που θα τα προστατεύει από τα μεταλλαγμένα.
Στην πραγματικότητα η χρήση μεταλλαγμένων σπόρων σε καλλιέργειες και ζωοτροφές είναι ήδη νόμιμη. Αυτό όμως δεν αναιρεί το γεγονός ότι είναι ανήθικη. Το μεταλλαγμένο καλαμπόκι της Monstanto για παράδειγμα καλλιεργείται στην Ευρώπη. Οι μεγάλες εταιρείες μεταλλαγμένων, όπως κι η Κομισιόν, πιέζουν πάντα την Ε.Ε. η οποία αντιστέκεται ακόμα σθεναρά σε αντίθεση με την Αργεντινή και Βραζιλία, όπου το 90% της σόγιας που καλλιεργούν είναι μεταλλαγμένη. Να πούμε εδώ ότι το 70% της σόγιας που κυκλοφορεί στην παγκόσμια αγορά προέρχεται από αυτές τις δύο χώρες.
Στην Ελλάδα μέχρι στιγμής απαγορεύεται η καλλιέργεια μεταλλαγμένων κι ελπίζουμε αυτό να διατηρηθεί. Μέχρι στιγμής οι αγρότες λένε «όχι» στην καλλιέργεια μεταλλαγμένων σπόρων. Το ισχυρό πλαίσιο αντίστασης που υπάρχει ενάντια στα μεταλλαγμένα στην Ελλάδα πρέπει να διατηρηθεί κι εδώ παίζει τεράστιο ρόλο το “όχι” που λέει η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων και των Ευρωπαίων καταναλωτών. Αυτό το «όχι» έχει τη δύναμη να κρατήσει τα μεταλλαγμένα μακριά από το πιάτο και το χωράφι μας.
Στην ουσία, το ελληνικό πρόβλημα με τα μεταλλαγμένα έχει να κάνει με τις ζωοτροφές, όπου μεγάλη μερίδα κτηνοτρόφων ταΐζει με μεταλλαγμένη σόγια τα ζώα εκτροφής, τα οποία στη συνέχεια διοχετεύονται προς κατανάλωση στο εμπόριο. Οι κτηνοτρόφοι προτιμούν τη σόγια, γιατί είναι υψηλής πρωτεϊνικής σύστασης και κάνει πολύ άμεσα εύρωστα τα ζώα κι άρα αυξάνει την παραγωγή τους. Τη σόγια – υπενθυμίζουμε ότι το μεγαλύτερο μέρος της είναι μεταλλαγμένο κι εισάγεται- την προτιμούν φυσικά κι οι μεγάλες εταιρείες που πιέζουν τους κτηνοτρόφους να τη χρησιμοποιούν.
Αντικαθιστώντας τη σόγια με κουκί
«Η καλλιέργεια του κτηνοτροφικού κουκιού ως βασικό συστατικό της ζωοτροφής προϋπήρχε, όμως με την εισαγωγή της σόγιας οι περισσότεροι κτηνοτρόφοι στράφηκαν εκεί, γιατί εμπεριέχει πολύ πρωτεΐνη. Η σόγια έχει 44% πρωτεΐνη, ενώ το κουκί 30%» εξηγεί στη Natura.nrg ο κτηνοτρόφος, καλλιεργητής κουκιού και παραγωγός ζωοτροφής Σπύρος Γκίκας. »Καλλιεργώ το κουκί και το χρησιμοποιώ ως βασικό συστατικό της ζωοτροφής εδώ και τέσσερα χρόνια. Γιατί προτιμούν οι κτηνοτρόφοι τη σόγια; Όλα ξεκινούν από την υποστήριξη του κράτους που δεν δίνει κανένα κίνητρο για την καλλιέργεια του κουκιού ή για τη μείωση της τιμής του απέναντι στην παντοδύναμη σόγια- η σόγια κοστίζει 30 λεπτά το κιλό, ενώ το κουκί 60 λεπτά.»
Επίσης, στην Ελλάδα έχουν επανειλημμένα γίνει προσπάθειες για την παραγωγή σόγιας, οι οποίες μέχρι στιγμής δεν έχουν αποδώσει τ” ανάλογα αποτελέσματα, κυρίως λόγω καιρικών συνθηκών.
«Όταν λοιπόν έρθει ο κολοσσός της σόγιας με τη μεγάλη διαφήμιση στον κτηνοτρόφο, ο τελευταίος τα ξεχνάει όλα. Αν δώσει κίνητρα μέσα από επιδοτήσεις π.χ. στους αγρότες να καλλιεργήσουν το κουκί και κατ’ επέκταση να το πάρει κι ο κτηνοτρόφος φθηνά από τους αγρότες, η κατάσταση μπορεί να αλλάξει. Τα τελευταία 20 χρόνια χρησιμοποιείται η σόγια – κατά βάση γενετικά τροποποιημένη- στις ζωοτροφές. Με αυτές, το κοτόπουλο μέσα σε 1 μήνα έχει γίνει 2 κιλά. Τι είναι λοιπόν σήμερα η ζωοτροφή; Μια χημεία. Αν το κοστολόγιο στο κουκί πέσει, θα θέλουν κι οι κτηνοτρόφοι το καλύτερο.»
- Στις νέες αιτήσεις που έχουν καταθέσει εταιρείες που εμπορεύονται τροποποιημένους οργανισμούς περιλαμβάνονται ποικιλίες μεταλλαγμένου ρυζιού, πατάτας, ακόμα και… λουλουδιών.
- Συγκεκριμένα, πρόκειται για 127 μεταλλαγμένα προϊόντα: 63 ποικιλίες καλαμποκιού, 26 ποικιλίες βαμβακιού, 15 ποικιλίες σόγιας, 5 ποικιλίες άνθεων, 4 ποικιλίες πατάτας, 1 ποικιλία ρυχιά, 3 ποικιλίες ζαχαρότευτλου.
- Δεκάδες ποικιλίες μεταλλαγμένων προϊόντων έχουν ήδη λάβει έγκριση από τις Βρυξέλλες για να καλλιεργηθούν στα εδάφη των 28 χωρών-μελών. Πρόκειται για 27 ποικιλίες καλαμποκιού, 7 ποικιλίες σόγιας, 3 ποικιλίες βαμβακιού, 1 ποικιλία ζαχαρότευτλου.
- Οι καλλιέργειες γενετικά τροποποιημένων οργανισμών έχουν μεγάλη δυνατότητα επιμόλυνσης των γειτονικών εκτάσεων.
