Οι μικροοργανισμοί στο... φίλτρο!
Οι μέθοδοι που αξιοποιούνται στις μηχανές οικιακού φιλτραρίσματος νερού αποτελούν ένα ακόμα «όπλο» των καταναλωτών στη μάχη για υγιεινή και ποιοτική διαβίωση.
Η μόλυνση του περιβάλλοντος εκτός των διαφόρων επιπλοκών που δημιουργεί στην καθημερινότητα των πολιτών επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα του πόσιμου νερού. Ο υδροφόρος ορίζοντας μολύνεται από την αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων ή τοξικών και βιομηχανικών ουσιών, με αποτέλεσμα να μην αρκούν μόνο οι έλεγχοι των κρατικών μηχανισμών για την καταλληλότητα του νερού που πίνουμε. Απαιτείται ένας επιπρόσθετος έλεγχος από τους οικιακούς καταναλωτές με στόχο την πρόληψη από επιπλοκές οι οποίες μπορούν να προκληθούν στον ανθρώπινο οργανισμό από την ύπαρξη διάφορων μικροοργανισμών στο νερό.
Ενας από τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να αντιμετωπίσουν οι καταναλωτές την ενδεχόμενη μόλυνση του νερού είναι η αξιοποίηση οικιακών φίλτρων νερού. Στην Ελλάδα έρευνες και μελέτες που είδαν το φως της δημοσιότητας σχετικά με το νερό που παρέχεται στους καταναλωτές από τα δημόσια δίκτυα, διαπίστωσαν την ύπαρξη μικροοργανισμών. Η πραγματικότητα είναι πως το νερό των πόλεων είναι ελεγμένο από κρατικό φορέα -ΕΥΔΑΠ- και η ποιότητά του είναι μία από τις καλύτερες της Ευρώπης. Το πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως στο παλαιωμένο δίκτυο ύδρευσης. Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο πως το χλώριο, τα ιζήματα, το πουρί και η σκουριά δημιουργούν προβλήματα στον ανθρώπινο οργανισμό. Σε διάφορες περιοχές της ελληνικής περιφέρειας οι κάτοικοι αντιδρούν στη μόλυνση των υδάτων από τα οποία τροφοδοτούνται με νερό οι καλλιέργειες και τα νοικοκυριά, από τα βιομηχανικά και τοξικά απόβλητα. Τα οικιακά φίλτρα του νερού που πωλούνται στην αγορά αποτελούν ένα ακόμα μέσο αντιμετώπισης του προβλήματος, μειώνοντας ή εξαλείφοντας διάφορους μικροοργανισμούς που μπορούν να δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα στην υγεία του ανθρώπου.
Μέθοδοι φιλτραρίσματος νερού Σύμφωνα με πληθώρα μελετών πιο δημοφιλείς τεχνολογίες φιλτραρίσματος νερού είναι οι παρακάτω:
Φίλτρα αντίστροφης όσμωσης. Το σύστημα αυτό επεξεργάζεται το νερό σε πολλές φάσεις. Το περνάει από 3-5 φίλτρα διαφορετικής σύστασης, τα οποία κατακρατούν τα περισσότερα ανεπιθύμητα στοιχεία. Στερούν όμως το νερό και από χρήσιμα στοιχεία για τον οργανισμό μας.
Φίλτρα ενεργού άνθρακα. Ο ενεργός άνθρακας είναι το φιλικότερο υλικό επεξεργασίας του νερού, γιατί έχει την ιδιότητα να κρατάει το χλώριο, τα κατάλοιπα των σωληνώσεων, αιωρούμενα σωματίδια και μικροοργανισμούς, χωρίς να στερεί το νερό από τα χρήσιμα στοιχεία για τον οργανισμό, δηλαδή ασβέστιο, μαγνήσιο, κάλιο, νάτριο. Φυσικά κυκλοφορούν πολλοί τύποι φίλτρων ενεργού άνθρακα, με απόδοση που εξαρτάται από τη σύσταση, την πυκνότητα και τον όγκο του υλικού. Είναι σημαντικό όμως να αλλάζει το φίλτρο στην ώρα του, αλλιώς δεν προσφέρει ουσιαστική κάλυψη.
Φίλτρα UV. Αυτά διαθέτουν μια λάμπα υπεριώδους φωτός, η οποία σκοτώνει τους μικροοργανισμούς που αναπτύσσονται στο νερό. Συνδυάζονται συνήθως με φίλτρα ενεργού άνθρακα, για την κατακράτηση των ξένων σωματιδίων και ανεπιθύμητων στοιχείων. Δηλαδή τα φίλτρα UV είναι μια ενισχυμένη μορφή φίλτρου ενεργού άνθρακα.
Αποστακτήρες. Οι συσκευές αυτές εξατμίζουν και υγροποιούν ξανά το νερό, προσφέροντας έτσι αποσταγμένο νερό, χωρίς καθόλου στοιχεία και γεύση.
Συσκευές οζονισμού. Οι συσκευές αυτές παίρνουν οξυγόνο από την ατμόσφαιρα και το προσθέτουν στο νερό, σε μορφή Ο3 (όζοντος). Το νερό αυτό έχει οξειδωτικές ιδιότητες, οι οποίες εξασφαλίζουν ότι είναι απαλλαγμένο από μικροοργανισμούς και σε ορισμένες περιπτώσεις δρα και θεραπευτικά. Δεν κατακρατούν όμως το χλώριο ή άλλα ανεπιθύμητα στοιχεία, εκτός αν συνδυάζονται με άλλα φίλτρα.
Συσκευές ιονισμού. Η συσκευή ιονισμού φιλτράρει πρώτα το νερό της βρύσης και στη συνέχεια το διαχωρίζει με ηλεκτρόλυση, σε αλκαλικό και όξινο. Η διαδικασία είναι φυσική και δεν αλλοιώνει τη σύσταση του νερού. Χωρίζονται απλώς τα στοιχεία ανάλογα με το ηλεκτρικό τους φορτίο. Το μειονέκτημα του συστήματος αυτού είναι ότι δεν προσφέρεται για πολύ επιβαρημένα και σκληρά νερά.
Σημειώσεις
Η μόλυνση του νερού...επηρεάζει τα ποσοστά της παιδικής θνησιμότητας σε παγκόσμιο επίπεδο. Εχουν καταγραφεί (ως αποτελέσματα της χρήσης μολυσμένου νερού) 4 δισ. κρούσματα διάρροιας τον χρόνο, 2.2 εκ. θάνατοι, κυρίως σε παιδιά κάτω των 5 χρονών (15% της παιδικής θνησιμότητας).
4.000 λίτρα νερού...υπολογίζεται η κατανάλωση στην Αμερική καθημερινά κατ άτομο, κυρίως για λουτρά, μαγείρεμα, καζανάκι, πλυντήριο, πότισμα και λιγότερο για πόση. Υπάρχουν τεράστιες διαφορές ανάμεσα στις χώρες στην κατανάλωση νερού.
Στο Σικάγο το 1905...έγινε η πρώτη χλωρίωση νερού. Το χλώριο προστίθεται στο νερό για να μας εξασφαλίσει ότι θα φτάσει στη βρύση καθαρό. Δεν είναι επικίνδυνο σε μικρές ποσότητες. Ορισμένα παραπροϊόντα του, τατριαλομεθάνια(ΤΤΜs), μπορεί να είναι μεταλαξιογόνα σε μεγάλες ποσότητες.
Πόσο ασφαλές είναι το νερό που πίνουμε;Το θεσμικό πλαίσιο που επικρατεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση αποτελεί «ασπίδα» για τον έλεγχο της ποιότητας του νερού που καταναλώνουν οι Ευρωπαίοι πολίτες. Ποιες ουσίες μπορούν να παρεισφρήσουν στο νερό και να δημιουργήσουν προβλήματα στον ανθρώπινο οργανισμό;
aΤο νερό ελέγχεται σύμφωνα με την κοινοτική οδηγία 9883/Ε.Ε, η οποία καθορίζει τις παραμέτρους που ψάχνουμε (χημικές, φυσικές, μικροβιολογικές) και τη συχνότητα των ελέγχων ανάλογα με τον πληθυσμό της κάθε κοινότητας ή δήμου.
Επίσης το νερό πρέπει να υφίσταται επεξεργασία, όταν υδρεύει μεγάλο αριθμό κατοίκων. Το νερό μπορεί να μολυνθεί με παθογόνα ή με χημικές ουσίες.
Η ρύπανση προέρχεται είτε από φυσικά φαινόμενα είτε από ανθρώπινες δραστηριότητες και λάθη (π.χ. βλάβες/ διαρροές στα δίκτυα ύδρευσης).Το αποτέλεσμα είναι συνήθως η πρόκληση επιδημιών και σπανιότερα μεμονωμένων κρουσμάτων.
Ρύπανση μπορεί να προέλθει από διάθεση χημικών ουσιών στο έδαφος, μέσω της μετανάστευσής τους στους υδροφόρους ορίζοντες. Οι καταιγίδες μεταφέρουν φυτοφάρμακα και απόβλητα γεωργικών και κτηνοτροφικών μονάδων στα επιφανειακά νερά. Σήμερα γίνεται πολύς λόγος και για τη μεταφορά ορμονών (ενδοκρίνες) μέσω του νερού. Αστικά απόβλητα με ελλιπή επεξεργασία καταλήγουν στα επιφανειακά νερά μεταφέροντας παθογόνα μικρόβια.
Ποιες είναι οι χημικές ουσίες που μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα στον ανθρώπινο οργανισμό μέσω του νερού; Είναι τα φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται στις καλλιέργειες όπως και ο μόλυβδος που μπορεί να προκαλέσει νοητικές διαταραχές στα παιδιά. Επίσης είναι τοξικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στα λιπάσματα αλλά και ο σίδηρος ή το μαγγάνιο που μπορεί να βρίσκονται φυσικά στις πηγές ή να προέρχονται από διάβρωση σωλήνων και χρωματίζουν το νερό και τα σκεύη, καθώς και αλλοιώνουν τη γεύση ευνοώντας την ανάπτυξη βακτηρίων. Τέλος το αρσενικό, ο χαλκός, το κάδμιο και το νάτριο που μπορεί να βρίσκονται μέσα σε ποσότητες πόσιμου νερού μπορούν να επιφέρουν επιπλοκές στην ανθρώπινη υγεία.
Τα θύματα του μολυσμένου νερού
Τα φαινόμενα επιδημιών από την κατάποση μολυσμένου νερού αφήνουν πίσω τους χιλιάδες θύματα. Σύμφωνα με έρευνα της καθ. Μικροβιολογίας του ΤΕΙ Αθήνας, Αθηνάς Μαυρίδου, τα πλέον πρόσφατα ανά τον κόσμο περιστατικά είναι:
Το 1993 στο Milwaukee των ΗΠΑ καταγράφηκαν 400.000 περιστατικά και 50 θάνατοι από κρυπτοσπορίδιο που βρέθηκε μέσα στο πόσιμο νερό. Αντίστοιχα στη Ν. Αμερική το 1991 παρουσιάστηκαν 1.000.000 κρούσματα και 10.000 θάνατοι από χολέρα (η οποία προξενήθηκε από μολυσμένο νερό).
Ενα τοξινογόνο κολοβακτηρίδιο που βρέθηκε στο πόσιμο νερό της Καμπούλ, ήταν υπεύθυνο για 243 κρούσματα το 1990. Η ίδια αιτία το 1991 δημιούργησε προβλήματα στην υγεία 461 ατόμων στη Σκοτία και 2.500 κατοίκων στο Οντάριο. Το 2003, μολυσμένο νερό από νοριούς προκάλεσε γαστρεντερίτιδα σε 300 επιβάτες κρουαζιερόπλοιου στο Αιγαίο και προκλήθηκαν δύο θάνατοι.
